Giao lưu cùng nhà nghiên cứu 99 tuổi Nguyễn Đình Tư

“Loạn 12 sứ quân” là tiểu thuyết lịch sử duy nhất trong sự nghiệp sáng tác của nhà nghiên cứu (NNC) Nguyễn Đình Tư. Ông đam mê với sử Việt bởi một lý do: “Đất nước Việt là một dân tộc tuy nhỏ, ít người, đất hẹp nhưng ý chí quật cường có thể xem là số một”. Trước đó, nhà nghiên cứu trăm tuổi viết nhiều cuốn sách thể loại địa chí, như bộ “Giang sơn Việt Nam” đã xuất bản được ba tập: Non nước Phú Yên, Non nước Khánh Hòa, Non nước Ninh Thuận…  Dự định ấp ủ cho cuốn tiểu thuyết “Loạn 12 sứ quân” đành phải gác lại vì thời cuộc.

Khoảng giữa năm 1978, do điều kiện kinh tế gia đình eo hẹp, NNC Nguyễn Đình Tư phải ra ngoài sửa xe đạp mưu sinh ở tuổi 60, với nghề “mới” này, ông tranh thủ những lúc không có khách đến sửa xe, đem dự định trước kia ra thực hiện.

“Lặn ngụp” trong những tài liệu chính sử và lần theo dấu khuyết sử trong những sách sử từng đọc còn ghi chép rất đơn sơ, khiếm khuyết, ít tài liệu; nhà nghiên cứu buộc phải nghiền ngẫm lại Đại Việt sử ký toàn thư, Việt sử tân biên. Bộ tiểu thuyết Loạn 12 sứ quân đã được viết trên hộc đồ nghề sửa xe đạp của NNC Nguyễn Đình Tư vào thời điểm đó.

Nhà nghiên cứu Nguyễn Đình Tư chia sẻ về bộ tiểu thuyết lịch sử - dã sử

Ông chia sẻ: “Loạn 12 sứ quân là một giai đoạn lịch sử xảy ra cách nay trên một nghìn năm, lại vào thời gian khuyết sử, cho nên khi viết, tôi đã phải cố gắng hết sức để lựa chọn những từ, những chữ thật mộc mạc cho hợp với ngôn ngữ đương thời”. Ngoài tính chất lịch sử thì những yếu tố văn hóa, hội hè, phong tục của các địa phương nơi 12 sứ quân cát cứ cũng được tác giả lồng ghép vào tác phẩm sinh động và hấp dẫn hơn.

Loạn 12 sứ quân được xuất bản lần đầu vào năm 1990 do NXB Đồng Nai thực hiện với 6 tập riêng lẻ. Sau 30 năm, năm nay tác giả Nguyễn Đình Tư bước vào tuổi 99, NXB Văn hóa – Văn nghệ TP.HCM tiến hành thực hiện tái bản lại bộ sách này sau nhiều năm và tổ chức biên soạn, hiệu đính chỉnh sửa hoàn thiện lại với định dạng 6 tập gom lại trong 3 quyển, gồm Tập 1& 2: Mộng bá tranh hùng - Vọng nguyệt đài; Tập 3 & 4: Hoa Lư anh hùng tụ nghĩa - Khói lửa kinh kỳ; Tập 5 & 6: Mưu chước thiền sư - Vạn Thắng Vương.

Nhà nghiên cứu Nguyễn Đình Tư năm nay đã 99 tuổi

Bộ tiểu thuyết lịch sử - dã sử hiếm hoi Loạn 12 sứ quân được viết dựa trên một số sự kiện lịch sử đầu thế kỷ X, khi Ngô Quyền xưng vương, lập nền tự chủ đầu tiên cho nước nhà. Loạn 12 sứ quân bắt đầu xảy ra khi Ngô Quyền băng hà (năm 944), Dương Tam Kha cướp ngôi vua của cháu gọi bằng cậu ruột là Ngô Xương Ngập, triều đình nội loạn, các thế lực khắp nơi nổi dậy cát cứ. Trong triều xảy ra nhiều biến loạn, xung đột, tranh chấp làm cho chính quyền Trung ương suy yếu. Sau Ngô Xương Văn con thứ Ngô Quyền lật đổ Dương Tam Kha, đón anh ruột về cùng trị quốc, anh mất, ông ở ngôi đến năm 965 thì mất, triều đình đại loạn, nhà Ngô suy yếu, con là Xương Xí tự thấy không thể đứng đầu một nước, nên lui về Bình Kiều tự lập làm một sứ quân. Sứ quân Trần Lãm nhận động trưởng Đinh Bộ Lĩnh làm con nuôi.

Đinh Bộ Lĩnh nối nghiệp nghĩa phụ, hợp lực cả hai nơi trở thành một sứ quân hùng mạnh nhất. Trần Lãm chết, ông trở thành người cầm đầu một lực lượng vũ trang hùng mạnh, lần lượt đánh bại cái sứ quân khác. Khi nhà Ngô suy yếu, ông bắt đầu đánh dẹp các sứ quân còn lại thống nhất nước nhà, lập nên nhà Đinh. Loạn mười hai sứ quân được dập tắt, đất nước được thống nhất. Đây là thắng lợi của xu hướng thống nhất quốc gia, thắng lợi của tinh thần dân tộc và ý chí độc lập mạnh mẽ của nhân dân.

Thông qua bộ tiểu thuyết, NNC Nguyễn Đình Tư khắc họa rõ nét hơn về anh hùng Đinh Bộ Lĩnh - một hiền tài thông minh cương nghị có chí lớn, người giương cao ngọn cờ thống nhất quốc gia và hoàn thành sứ mệnh thiêng liêng trước lịch sử.